Vorige week stond ik bij Julius in het Centrum, Bergstraat, en het water kwam letterlijk terug door zijn douchegoot. Hij woont in zo’n typisch jaren ’50 huis, en het bleek dat de oude gresbuizen het na 70 jaar gewoon begeven hadden. Wat me opviel: binnen een straal van 200 meter had ik die maand al drie vergelijkbare klussen gehad. Dat is geen toeval. De rioolproblemen in oudere wijken Wageningen volgen een patroon dat ik inmiddels blindelings herken, en ik denk dat het nuttig is om daar eerlijk over te zijn.
Want als je in Wageningen woont, vooral in wijken die tussen 1950 en 1980 gebouwd zijn, heb je gewoon een verhoogd risico op rioolellende. Dat heeft niet zozeer te maken met slecht onderhoud, maar met de materialen en technieken die toen gebruikt werden. En met de herfst die we nu in oktober hebben, zie ik die problemen versneld opduiken.
Waarom oudere wijken in Wageningen vatbaarder zijn
Nude en het Centrum hebben een fundamenteel andere rioolinfrastructuur dan nieuwere delen. In Nude, waar je die mix van industrie en woningen uit de jaren ’60-’80 hebt, zie ik regelmatig grootcaliber industriële leidingen die gekoppeld zijn aan standaard huisaansluitingen. Dat lijkt handig, maar creëert juist risicopunten. Die overgang tussen gietijzeren waterleiding en moderne PVC-afvoer is vaak waar verstoppingen ontstaan.
In het historische Centrum heb je een nog complexer probleem. Huizen van voor 1960 hebben vaak nog loden leidingen in combinatie met gresbuizen voor de riolering. Gres is poreus keramiek, en na een jaar of 50 gaat dat materiaal scheurtjes vertonen. Wortels ruiken dat letterlijk, ze zoeken vocht en voedingsstoffen, en kruipen door die microscopische openingen naar binnen.
Maurice in Kortenoord belde me op een vrijdagavond, half acht. Zijn toilet liep niet door, en bij het douchen hoorde hij borrelgeluiden uit de wastafel. Klassiek signaal van een verstopping verderop in het systeem. Toen ik met de camera ging kijken, zag ik dat de betonnen rioolbuis was aangetast door betonrot, een probleem dat je vooral ziet in wijken met zure grond, en Wageningen heeft op veel plekken lemige grond die net iets te zuur is voor beton uit die periode.
De vier grote boosdoeners die ik tegenkom
Wortelingroei: het stille probleem
Volgens mij is wortelingroei verantwoordelijk voor minstens 40% van de verstoppingen die ik in oudere wijken zie. Bomen als iepen en wilgen, die je overal in het Centrum en langs de singels vindt, hebben agressieve wortelsystemen. Die wortels kunnen meters ver reiken, en zodra ze een lekkende voeg of een scheurtje vinden in je rioolbuis, groeien ze binnen weken de hele leiding vol.
Het verraderlijke is dat je dit vaak pas merkt als het te laat is. De eerste signalen zijn subtiel: een beetje trager afvoer, af en toe een borrelgeluid. Maar tegen de tijd dat je toilet niet meer doortrekt, heb je vaak al een wortelmat van 20-30 centimeter in je hoofdafvoer zitten. Dan help geen ontstopper meer, dan moet je frezen of hoogdruk spoelen. Bij Julius kostte dat uiteindelijk €285, terwijl een preventieve camera-inspectie in maart misschien €140 had gekost.
Verouderde materialen en hun zwakke punten
Gresbuizen waren tussen 1920 en 1970 de standaard. Sterk materiaal, maar met een beperkte levensduur. Na ongeveer 50 jaar zie je twee dingen gebeuren: de buizen worden poreus, en de voegen, die met cement of teer gedicht waren, lossen op. In het Centrum kom ik huizen tegen waar de riolering gewoon 70+ jaar oud is. Die buizen zijn technisch gezien al 20 jaar over hun houdbaarheidsdatum.
Betonbuizen, veel gebruikt in Nude voor de grotere leidingen, hebben een ander probleem. Beton reageert met zwavelwaterstof uit rioolwater, wat betonrot veroorzaakt. Ik zie regelmatig dat de bovenkant van zo’n buis letterlijk is weggerot, terwijl de onderkant nog redelijk oogt. Dat creëert onregelmatige afvoer en ophoping van vet en vuil.
Seizoensgebonden verstoppingen in de herfst
Oktober tot december is mijn piekperiode, en dat is geen toeval. Bladeren van de vele bomen in Wageningen spoelen via regenpijpen en straatkolken de riolering in. In een modern gescheiden stelsel is dat minder erg, maar in oudere wijken met gemengde riolering komt al dat bladmateriaal samen met huishoudelijk afvalwater. Combineer dat met vet dat bij lagere temperaturen stolt, en je hebt een perfect recept voor verstoppingen.
Vorige week had ik drie spoedklussen op één dag, allemaal in het Centrum, allemaal met dezelfde oorzaak: een combinatie van bladeren en vet die een prop hadden gevormd bij een T-stuk. Dat zijn die punten waar meerdere leidingen samenkomen, typische zwakke plekken in oudere systemen.
Vet en olie: het onderschatte probleem
Mensen denken dat een beetje vet in de gootsteen geen kwaad kan. Maar in oude gietijzeren of gresbuizen blijft dat vet aan de ruwe binnenkant plakken. Laagje voor laagje bouwt zich op, vooral in de winter als het vet sneller stolt. Bij temperaturen onder de 10 graden, wat we in oktober al regelmatig hebben, verandert vloeibaar frituurvet binnen een uur in een harde massa.
In Nude, waar je bedrijven hebt met speciale aansluitingen, zie ik soms dat commerciële vetafscheiders niet goed onderhouden worden. Dan komt dat vet alsnog in het gemeentelijke riool terecht, en omdat die industriële leidingen vaak breder zijn, stagneert de afvoer daar en krijg je ophoping. Voor particuliere bewoners verderop betekent dat extra risico op verstoppingen.
Hoe herken je een beginnende verstopping
Je hoeft niet te wachten tot het water terugkomt. Er zijn vroege signalen die ik altijd benoem bij klanten. Borrelgeluiden als je de wastafel leegtrekt, dat is lucht die verdrongen wordt door een gedeeltelijke blokkade. Een vieze geur uit je douchegoot, vooral ’s ochtends, dat wijst op stilstaand water ergens in het systeem. En trage afvoer die geleidelijk erger wordt, niet plotseling, maar over weken, dat is typisch voor wortelingroei of vetophoping.
Bij Maurice zag ik alle drie die signalen, maar hij had ze genegeerd omdat het
